قبل از استفاده از هارد دیسک، باید آن را پارتیشن بندی کرد. MBR و GPT دو روش مختلف پارتیشن بندی هارد دیسک هستند. در واقع این دو روش نحوه ذخیره سازی اطلاعات مربوط به پارتیشن ها بر روی هارد دیسک را مشخص می کنند. سیستم عامل با استفاده از این اطلاعات، می داند که کدام پارتیشن قابلیت بوت را دارد و همچنین آدرس ابتدا و انتهای پارتیشن ها و سکتورهای آن را به دست می آورد. به همین دلیل است که قبل از به کار گیری هارد دیسک، باید یکی از روش های MBR یا GPT برای پارتیشن بندی انتخاب شود.
MBR مخفف عبارت Master Boot Record است که در سال 1983 توسط شرکت IBM معرفی شد. در واقع، MBR اولین سکتور هارد دیسک است که حاوی فایل بوت سیستم عامل و اطلاعات پارتیشن بندی دیسک می باشد و همچنین وظیفه راه اندازی کامپیوتر را بر عهده دارد.
MBR در هاردهایی با حداکثر ظرفیت 2 ترابایت کاربرد دارد و قادر به مدیریت هاردهایی با ظرفیت بیش از 2 ترابایت نیست. همچنین، MBR فقط تا 4 پارتیشن اصلی (primary) را پشتیبانی می کند و سال هاست که به عنوان استاندارد پارتیشن بندی هارد دیسک مورد استفاده قرار می گیرد. ضمن اینکه، تمام نسخه های ویندوز از XP گرفته تا ویندوز 10 با MBR سازگار هستند. (یعنی توانایی بوت شدن و همچنین خواندن و نوشتن فایل را در هارد دیسک هایی با پارتیشن بندی MBR را دارند).
GPT مخفف عبارت GUID Partition Table است. استاندارد جدیدی که به تدریج جایگزین MBR می شود. GPT به سیستم UEFI وابسته است و همچنین سیستم پارتیشن بندی قدیمی MBR را با یک سیستم مدرن به نام GUID جایگزین کرده است. (در GUID یا Globally Unique Identifier هر پارتیشن دارای یک شناسه منحصر به فرد است).
در GPT محدودیت های MBR وجود ندارد. ظرفیت هارد دیسک می تواند به هر اندازه ای باشد و در تعداد پارتیشن ها نیز محدودیتی وجود ندارد. تنها نوع سیستم عامل و سیستم فایل آن است که محدودیت هایی را برای ظرفیت هارد و تعداد پارتیشن ها ایجاد می کنند. مثلا ویندوز حداکثر تعداد 128 پارتیشن را در سیستم GPT اجازه می دهد.
در MBR، اطلاعات پارتیشن ها و بوت در یک مکان ذخیره می شوند. قطعا از بین رفتن و یا آسیب دیدن این اطلاعات مشکل ساز خواهد بود. اما در طرف مقابل، سیستم GPT نسخه های متعددی از این اطلاعات را در سراسر هارد دیسک ذخیره می کند و در صورت از صدمه دیدن اطلاعات، می تواند نسخه های دیگر را بازیابی و استفاده کند.
در MBR هیچ راهی برای دانستن اینکه اطلاعات بوت آسیب دیده اند، وجود ندارد و فقط از بوت شدن ناموفق سیستم عامل می توان به وجود مشکل در فایل های بوت پی برد. اما GPT از مقادیر Cyclic Redundancy Check یا CRC برای بررسی مداوم سالم بودن اطلاعات بوت استفاده می کند.
تمام نسخه های ویندوز (از ویندوز Vista تا ویندوز 10) از نوع پارتیشن بندی GPT برای هارد دیسک پشتیبانی می کنند، در صورتی که :
1) کامپیوتر مبتنی بر سیستم UEFI باشد.
2) از نسخه های 64 بیتی این ویندوزها استفاده شود.
سیستم عامل های معروف دیگر مانند لینوکس و مک هم قابلیت استفاده از GPT را دارند. نسخه های قدیمی ویندوز مانند نسخه 32 بیتی ویندوز XP، با فرمت GPT سازگار نیستند.
از کجا بدانیم پارتیشن بندی هارد دیسک ما از نوع MBR است یا GPT :
برای این کار کافی است در قسمت جستجوی منوی start ویندوز، عبارت partitions را تایپ و در قسمت نتایج، create and format hard disk partitions را انتخاب کنید. برنامه Disk Management باز می شود. بر روی باکس خاکستری رنگ سمت چپ کلیک راست کنید. اگر گزینه Convert to GPT را مشاهده کردید، پارتیشن بندی دیسک از نوع MBR است و بالعکس.
